Tản mạn về cỏ Hương Bài Vetiver

Được biết đến và sử dụng rộng rãi kể từ thời Cổ đại, cỏ vetiver (hoặc vetyver ) là một loại cây lâu năm có nguồn gốc ở miền nam Ấn Độ, có tên bắt nguồn từ tiếng Tamil vettiveru (tiếng Tamil là ngôn ngữ được nói ở Tamil Nadu). Người dân Ấn Độ là những người đầu tiên nhận ra mùi thơm và đặc tính y học của cỏ vetiver, chứng thực các luận thuyết ayurvedic cổ đại được viết bằng tiếng Phạn vào khoảng năm 1.000 trước Công nguyên.

Trong bảng màu của nước hoa, cỏ vetiver ( Vetiveria zizanioïdes thuộc họ cỏ) thường được kết hợp với các nguyên liệu quý như hoa nhài, hoa hồng, ylang-ylang, hoa cam và hoắc hương.

Cỏ vetiver là gì?

Cho đến thế kỷ trước, loại cỏ thơm nhiệt đới này hầu như không được biết đến ở phương Tây bên ngoài thế giới nước hoa. Trên thực tế, từ vetiver đã không xuất hiện trong tiếng Pháp cho đến đầu thế kỷ 19. Đây là một giai đoạn quan trọng vì vào năm 1809, phân tích hóa học đầu tiên của dầu vetiver được thực hiện tại Pháp trên chiết xuất của rễ cây nhập khẩu từ đảo Reunion, khi đó được gọi là Île Bourbon.

Loại cây thân thảo này cao từ 1,5 đến 2 m, có lá dài, thẳng, bóng, có rễ dày và xoắn, mọc thẳng đứng sâu 3 mét. Rễ hoặc thân rễ chứa một loại nhựa, tương tự như nhựa của thân cây, được chế biến để cung cấp tinh dầu của cỏ vetiver. Trong số hàng chục loại cỏ vetiver, có sự đa dạng lớn về cách cây phát triển, về hướng và độ dày của rễ. Cỏ Vetiver mọc trên đất ẩm, ở vùng đồng bằng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là ven sông và địa hình đầm lầy, chịu được cả hai thời kỳ hạn hán và lũ lụt kéo dài (trong gió mùa). Thu hoạch nó được gọi là “đào” bởi vì đất phải được lật để nhổ rễ, sau đó được chưng cất để lộ mùi thơm.

Quá trình chưng cất mất hơn 24 giờ và cần một lượng nước rất lớn. Nó được thực hiện từ tháng 8 đến tháng 12, một năm sau khi trồng. Lợi tức rất khác nhau giữa các quốc gia.

Sau khi thân rễ được rửa sạch, cắt nhỏ và phơi nắng, đem chưng cách thủy, rễ cỏ vetiver cho ra chất rất đặc, dẻo, màu vàng nhạt. Mùi hương của nó rất tốt và phức tạp: mùi gỗ, thơm, màu xanh lá cây, đôi khi hơi khói và rất dai dẳng. Tinh dầu cỏ vetiver có một trong những mùi hương mộc mạc nhất trong tất cả các loại cây có hương thơm. Kết hợp với các thành phần khác, nó có thể làm nổi bật các hương hoa hoặc chypre nhất định, và nó hoạt động như một chất cố định tuyệt vời cho các thành phần dễ bay hơi.

Nguồn gốc của cỏ vetiver

Trong sản xuất nước hoa, ba loại rễ cỏ vetiver khác nhau được sử dụng: Cỏ vetiver Bourbon (được coi là có chất lượng tốt), Cỏ vetiver Haiti và Cỏ vetiver Java, được gọi là akar wangi, rễ thơm.

Vetiver hoang dã có nguồn gốc từ Indonesia và bán đảo Ấn Độ (nơi nó được gọi là khus khus hoặc dầu khus trong vài thế kỷ). Nó mọc ở Đồng bằng Ấn-Hằng (Bắc Ấn Độ và Bangladesh) và nhiều ở các bang phía Nam của Ấn Độ (Kerala và Tây Tamil Nadu). Loại cây thơm này được trồng ở Đảo Reunion bắt đầu từ năm 1900 để sử dụng trong ngành sản xuất nước hoa, vì chất lượng tinh dầu của “Bourbon vetiver” được công nhận là tốt nhất trên thế giới.

Bourbon vetiver nổi bật nhờ các khía cạnh của nó như đất, rễ, cay, da, hạt phỉ, với một chút hơi hồng, trong khi cỏ Vetiver của Java có màu đất, đắng và cực kỳ khói. Mặc dù được công nhận về chất lượng, sản xuất cỏ vetiver trên Reunion đã trở nên thấp do thiếu lao động, năng suất, giảm ruộng trồng và hạn hán. Cỏ vetiver của Đảo Reunion đã bị truất ngôi bởi cỏ vetiver của Haiti. Bản chất của cỏ vetiver Haiti có màu khói, mùi gỗ và một chút xanh.

Các loài chính của cỏ vetiver cũng được trồng ở các khu vực khác của châu Á, chẳng hạn như Miến Điện, Nepal, Sri Lanka, Trung Quốc và Philippines, cũng như Comoros, Nam Phi, Madagascar, Haiti, Jamaica và Brazil, nhưng hầu hết các nước này không phải là nhà sản xuất tinh dầu. Đặc tính không thơm của cây lâu năm này được sử dụng đặc biệt trong nông nghiệp, vì cây đã được chứng minh là rất hiệu quả trong việc cố định đất và làm thuốc trừ sâu.

Ngày nay tinh dầu được chưng cất chủ yếu ở Haiti, Trung Quốc và Java.

Haiti là nước xuất khẩu tinh dầu cỏ vetiver hàng đầu thế giới về số lượng và chất lượng sản xuất, trước Trung Quốc và Indonesia, 74 tấn vào năm 2012, chiếm 50% sản lượng thế giới, với mức giá từ 151 USD đến 500 USD / kg. Đây là sản phẩm xuất khẩu đứng thứ 2 sau cà phê và xoài. Pháp là thị trường hàng đầu về tinh dầu cỏ vetiver, vượt xa Mỹ, Tây Ban Nha và Thụy Sĩ. Cần 150 kg rễ khô để thu được 1 kg tinh dầu. Sản lượng thế giới dao động từ 120 đến 150 tấn, tùy thuộc vào từng năm.

Trên thị trường thế giới, nhu cầu về cỏ vetiver tiếp tục tăng do hương thơm độc đáo và khả năng hòa tan rất tốt trong rượu. Ngoài ra, vẫn chưa có chất thay thế tổng hợp nào, điều này làm cho nguyên liệu thô này trở thành một nguồn tài nguyên độc đáo trong sản xuất nước hoa.

Tuy nhiên, mặc dù chưa có phân tử tổng hợp nào của cỏ vetiver, nhưng các nhà chế tạo nước hoa đã xác định thành công các thành phần thơm của tinh dầu: Beta vetivenene, alpha và beta vetivones, khusimol và isovalencenol. Ngoài ra, họ có thể tổng hợp một số phân tử có trong cỏ vetiver dựa trên tinh dầu của nó, chẳng hạn như vetiverol và vetiverone (rượu), và hơn hết là vetiveryl axetat được sử dụng trong nước hoa hảo hạng.

Ảnh: Lalique Encre Noire à l’Extrême được ra mắt vào năm 2016, một loại nước hoa thuần mùi vetiver đích thực, thanh lịch, vượt thời gian dành cho nam giới của Nathalie Lorson. Theo cảm nhận của mình thì mùi ấm hơn, cứng cáp hơn và mạnh mẽ hơn bản gốc. Nếu bạn chưa quen với tông mùi đất, khô của Vetiver thì hãy thử bản gốc Encre Noir còn nếu bạn là người chơi có thâm niên thì bản mới này sẽ hợp hơn.

#Jean_Francois_House
Lược dịch từ Osmotheque